پایگاه اینترنتی یاسر استادحسین
با یاسر استادحسین بیشتر آشنا شویدپایگاه اینترنتی یاسر استادحسین
با یاسر استادحسین بیشتر آشنا شویدچه بر سر هدیه 200 میلیون دلاری مور آمد
پروژه ساخت تلسکوپ سی متری (TMT)، به منظور دست یابی به وضوح در جستجوی نشانگرهای زیستی، کیهان شناسی و رصد شکل گیری کیهان، کهکشان ها و ستارگان می باشد که یکی از سه تلسکوپ برنامه ریزی شده جهان است که در این اندازه اقدام به ساخت آن می شود. دو پروژه دیگر نیز تلسکوپ 25 متری ماژلان (GMT) و پروژه تلسکوپ عظیم اروپایی 42 متری (ELT) می باشد.
 |
روزنامه آسیا/یکشنبه / ۲۳ مهر ۱۴۰۲ / یاسر استادحسین
چه بر سر هدیه 200 میلیون دلاری مور آمد
یاسر استادحسین
کارشناس ارشد فناوری اطلاعات و ارتباطات
اشاره
پروژه ساخت تلسکوپ سی متری (TMT)، به منظور دست یابی به وضوح در جستجوی نشانگرهای زیستی، کیهان شناسی و رصد شکل گیری کیهان، کهکشان ها و ستارگان می باشد که یکی از سه تلسکوپ برنامه ریزی شده جهان است که در این اندازه اقدام به ساخت آن می شود. دو پروژه دیگر نیز تلسکوپ 25 متری ماژلان (GMT) و پروژه تلسکوپ عظیم اروپایی 42 متری (ELT) می باشد.
نقش مور در توسعه فناوری
نام گوردن مور (Gordon Moore) به همراه دوست قدیمی اش یعنی رابرت نویس(Robert Noyce) گره خورده است. نه به لحاظ آنکه در سال 1968 این دو اقدام به تأسیس شرکت اینتل نمودند بلکه به لحاظ راه اندازی یکی از اولین شرکت های فناوری یعنی Fairchild Semiconductor در سال 1957 در دره سیلیکون ولی که توسعه صنعت نیمه‌رسانایی و فناوری اطلاعات را متحول نمود. در سال 2000 مور و همسرش بنیاد گوردون و بتی مور را با هدیه ای به ارزش 5 میلیارد دلار تأسیس کردند. بنیادی که با هدف حفاظت از محیط زیست و پیشرفت علم و فناوری در منطقه خلیج سانفرانسیسکو مورد بهره برداری قرار گرفت. در سال 2001 مور و همسرش 600 میلیون دلار به Caltech اهدا کردند که در آن زمان بزرگترین هدیه به یک موسسه آموزش عالی و تحقیقاتی بود. در دسامبر 2007، مور و همسرش 200 میلیون دلار به Caltech و دانشگاه کالیفرنیا برای ساخت تلسکوپ سی متری (TMT) اهداء کردند. گوردن مور در مارس امسال (2023) در سن 94 سالگی درگذشت و نتیجه این هدیه خود را ندید.
امیدها برای ساخت TMT هنوز پا بر جاست
دانشمندان از اواسط دهه 1980 به بررسی ساخت ELT پرداختند و در سال 2000، اخترشناسان امکان ساخت یک تلسکوپ با یک آینه جمع‌آوری نور بزرگتر از 20 متر را در دستور کار خود قرار دادند که از بخش‌های کوچک تشکیل می شد. آکادمی ملی علوم ایالات متحده پیشنهاد ساخت تلسکوپی 30 متری را مطرح کرد از این رو دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا، سانتا کروز و کلتک طراحی و توسعه را آغاز کردند که در نهایت به ساخت پروژهTMT منجر شد. پروژه ای که شامل یک آینه اولیه 492 قطعه‌ای با قدرت نه برابر رصدخانه کک(Keck) بود.
پروژه TMT به دلیل مزایای موقعیت جغرافیایی در منطقه Mauna Kea آغاز گردید. منطقه ای در هاوایی با ارتفاع حدود 4207 متر از سطح دریا و به دور از شهرها و صنایع سنگین که اختلال‌های نوری و آلودگی هوایی کمتری را دارد.
اما به علت آنکه این محل مکان مقدسی از لحاظ فرهنگ بومی مردم هاوایی بود اعتراضات گسترده ای از سال 2014 در این منطقه انجام گرفت. دادگاه عالی هاوایی در دسامبر 2015 مجوزهای ساختمانی را باطل کرد و حکم داد که هیئت مدیره مراحل قانونی را دنبال نکرده است. در اکتبر 2018، دادگاه از سرگیری ساخت و ساز را تصویب کرد ولی انتقادات گسترده در سال 2019 منجر به تشکیل گروه های اعتراضی و مسدود سازی جاده ها از سوی معترضین گردید. از آن زمان به دلیل مخالفت های پیاپی هیچ ساخت و سازی در منطقه صورت نگرفت و این پروژه عظیم مسکوت ماند و همچنان بررسی های زیست محیطی و فرهنگی در حال انجام می باشد. گفته می شود که فاز طراحی نهایی از سوی بنیاد علمی ملی(NSF) ایالات متحده که مسئول تأمین مالی و پشتیبانی از تحقیقات و توسعه علمی و فناوری می باشد حدود یکسال و نیم برآورد شده است. این در حالی است که با فرض حداقل هفت سال ساخت پروژه نزدیکترین تاریخ ممکن برای بهره برداری از این تلسکوپ سال 2033 خواهد بود.